ANU I DAWN CHIANG LO A NI

To,

Anu duhtak.

Anu ka lekha hi I hmuh hun chuan kei chu ka awm tawh lo mai ni lovin ka taksa hi he leiah hian a tawih ral tawh mai thei a ni. Apa nen in duh vang reng ni lo a in chetsual avangin I pum chhungah ka in siam a. Min pai tih I hriat ni kha I tah ka vawikhat hriatna a ni a, engmah tih theih nei lo mah ila, hnem che kha ka chak asin. Apa I rai thu I hrilh ni kha ka theihnghilh tawh lo ang. Apa in ti tla tur che a a hrilh che khan ka hlauthawng lutuka ka thin hi a lo phu dut dut asin. Min ti tla lo la ka tih teh reng nen. Anu keimah vangin zan tam I mu lo tih ka hria, I mut theih loh zan chuan kei pawh ka mu thei bik lo asin. I tap thawm ka hriat te hian ka theih tawka ringin anu tap suh I fa hi ka rawn thang lian ang a, ka duat dawn che alawm ka tih rite kha I hre phak bawk si lo. Anu keimah avanga I rilru hahna leh I rilru natna avang khan min ngaidam ang che aw. Theih nise I awmna khawvel kha hmachhawn ve ka chak asin. Mipuitling ni turin thei tawp ka chhuah ve tur mahse a tlai zo ta si.

A tawp berah chuan anu I pum chhungah thla hnih min awm tir avang khan ka lawm e. Ka hre reng dawn che a nih hi anu, I hmel la hmu lo mah ila ka thinlung hian a hria che asin. Ka nau turte an rawn awm ve a nih chuan maw anu khawngaih takin pian chhuah tir hrad ang che aw. Anu ka ngai che e, mangtha aw anu, apa pawh kha ka ngai tih min lo hrilh sak dawn nia. Anu ka ngaidam che u tih min lo hriak sak ula, in thiam lo duh reng reng suh ang che u. Mangtha vawng vawng ule.

Nangmah ti tap thin tu,

I FA.

MIZO HNAM I CHAWIMAWI THEI

          Mizote hi tlemte kan ni a khawi lo kan kalna ah leh kan zinna ah te kan Mizo pui hmel kan hmuh chuan kan ngaih a ngamin kan thla a muang ṭhin hle a. Hnam tlem kan nih avang hian kan hnam hmelhmang timawi a ti bawlhhlawh thei tu chu keimahni ṭheuh hi kan ni. Kan khawi lo chhuahna a kan awm dan leh kan nun dan kan uluk a tul hle.

          Kolkata khawpuiah zirna sang zawk beiseina avangte, hna ṭulna avangte leh thil dang eng emaw avangin kan ram neih chhun Mizoram chhuah san a kan awm a ṭul a. Kan awmna ram nei tute hian Mizote hi eng ang hnam, mize pu in nge min hnuh ang? I awm dan avang khan hnam sual, lerh leh zu duh hnam angin min hmu thei a. I awm dan vek khan hnam ṭha, zaidam leh hawihhawm takah min hmu thei bawk. Kan college kalna leh kan hna thawhna kan room a ṭhu ve ten eng ang in nge Mizote min hmuh ang? I awm dan aṭang khan nangmah mai ni lo in Mizote hi min teh dawn si a. I awm dan a zirin Mizote hi kan mawi in kan mawi dawn lo a chuvang chuan i nun kha uluk hram ang che aw.

          Kolkata-a awm nulate in awm dan khan Mizote min chawimawi in min ti hmingchhe thei hle a. Kan hnam hmelhmang lanna ber in ni a chuvang chuan in awm dan kha uluk ula in ram neih chhun Zoram hmangaihtu leh ti mawi tu ah ṭan ngei tum ang che u. Phai a awm Mizo nula dangte tih dan leh nun dan ang mai mai in nun hmang lo ula, in thiamna leh finnate Zoram tana chhawr na awm a nih ngei theih nan in hringnun hmang ang che u. Tlangvalte pawh kan bang chuang lo, kan awm dan leh kan che zia hian kan rawn chhawr chhuahna society a ti mawi in a ti hming chhe ve thei tho a nih tih kan hriat a ngai. Lekha zir turin Kolkata-ah kan awm a zirna ngaihsak hauh lo a zu leh sa a hun kan khawh ral mai mai a nih chuan kan neih chhun Mizo hnam hi hruaitu nei lo in a la awm ang a kan la ral mai ang tih a hlauhawm a ni. Midang thawh tura dah mai lo in kan theih leh phak tawkah chhawr tlak kan nih ngei theihnan ṭan kan lak a pawimawh hle.

          Kolkata-a Mizo awmte kan hming a ṭha hle a, chhiatna lam ah ngat phei chuan phai ram hmun danga awm ten min tluk lo hle ti ila kan sawi sual awm love. Kan hming a ṭhat avang a kan lo chapo ve ringawt a thawk chhuak tu kan nih leh si loh chuan kan hming ṭhatna hian rei a daih dawn lo a nakinah chuan hmingchhe takin kan la awm thei a ni tih hria in theihtawp kan chhuah tlang a ngai a ni. Midang an awm alawm kan tih mai chuan nakinah a kal ṭhinte an awm loh hunah buaina kan tawk hlauh dah ang e. Lekha zir turin ka awm a khawtlangah ka in hmang hman lo te kan ti ṭhin mahse ṭhiante khawiah emaw kal tura min sawmin, kan exam lai pawh nise, kan kal leh tho ṭhin si. Tlawmngaihna kan tih hian engmah phut let nei lo a thawh vak vak lam ni lo in midangin an peih loh hnu leh theih tawh loh hnu pawh a tih ṭang ṭangna hi a kawk zawk si a. I zirna i fail phah na tur khawp a in hmanna tur Kolkata khawpuiah hian kan hruaitu ten an buatsaih ngai lo.

          Mi pakhat mai chuan Mizo hnam hi a chawimawiin a siam ṭha thei dawn si lo a chuvang chuan kan ṭan rual a ngai a. Midang kutah dah mai lo in thawk chhuak ve ila, kan thiam vang leh theih vang ni lo, kan ram leh hnam kan hmangaih avang zawk in. Tu pawh in kan ram leh hnam tan kan tih a kan thawh chhuah phawt chuan Zoram nuam kan din ngei ang. I thiamna leh i theihna Zoram leh Mizo hnam tan i hlan phal ve dawn em le?

KHUA HMUN LOH DI

He thu tlawm tak hi khua hmun loha di nei zawng zawng tan ka hlan e. Kan tan chuan a tangkai lo ve khawp mai. Khua hmunah pawh ka nei lo a khua hmun lo ah pawh ka nei bawk si lo wehehehehe.

Kar hla di ngaih a na an lo tih thin hi tunah zet zawng a nat zia ka lo hre ve ta. Daduhin “ Khua hmunah leng mah han bawihte in tawn ni an nghakhleh thin e ” tih hla a sak kha ka ngaihtuah chiang a khua hmun a leng mahin an hmangaihte hmu chak taka an awm anih si chuan kar hla di nei tan zawng ava han nghah hlelh awm dawn tak em! Tunlai khawvel changkangna hmang in in be reng mah ila kan biak a te ber kan hmuh si loh chuan lunglen hi a hnawt bo tak tak thei lo thin.

Zirna avangte, hna avangte in kan tual lenna ram kan chhuah san a lo tul a, kan hmangaih takte nen a hlim tak a kan lenna tlang chu chhuah san a lo nga ta si. In hmangaih leh in thlahlelh em em mah ila loh theih lohna chuan mittui nen min pawt then a mahse rinawm biahthu nen kan la in thlah tal alawm ti in kan han in hnem lungawi chawp ve chu a ni a. Hmalam hun thlir chung in duh thawh taka in kuah in kan han in mangtha ve hnap a. Khang hun te kha auh kir leh theih nise chu a nuam hian ka ring a ni. Tunah zawng kar hla di zun ngai in hun kan hmang mek zawng a ni si a. Lianchhiari pawh kha tunah zawng kei chuan ka dem ta hauh lo mai. Ka ngaihtuah a, a tan kha a lo va na leh zual dawn em a ni kha chuan a hmangaih ber pawh a mangtha hman lo a ni si a.

Khua hmun lohah leng mah ila kan thutiam te vawng reng ila nakinah kan thil tih leh thawhte kan zawh hunah hlim taka nupa a kan in siam theih nan.

He hla hian in hnem mai ang :-

“ Lianchhiar ka dem lo che,

A lo na em  a ni di zun ngaih hi.

Keipawh nangmah iangin,

Vangkhaw hmun lo di zun ngai in. ”ti in.

KA KAM LIAM SATLIAH

          Mipa chu a tlangpuiin tuar fei, engkimah hma hruaitu, a bul tum tu tur ah tu pawhin kan ngai a kan dah vek bawk, a dik lo ka ti hauh lo mahse hei erawh minu (hmeichhia) te u min hriat sak ve hram rawh u.Mipa chu pa taka awm tur kan ni a, eng harsatna pawh lo thleng se huai taka hmachhawn tur ka ni mahse pa viau mah ila he thinlung hian huai taka harsatna kan pal tlang theih nan a lang lo lam atanga min fuih tu leh min tanpuitu hi kan mamawh ve asin. Lungngaihna vawr tawp alo thlenin pachang taka tawrh a ngaih chang a awm thin heng hunah pawh hian pachang taka kan tawhr theih nan min fuih tu leh min hnem tu tur kan thinlung hian a zawng ru ve reng thin asin. Han len chhuah ni khua leh khawi lo kal chang te hian mipa chu mahni a in hai kaw thei zel tur kan ni chu chu puitlinna a ni mahse maw duat taka min pawm tu tur leh puitling taka thil kan tih theih nan a min tanpuitu ka mamawh ve asin. Ani chu mipa a nia a ngaihtuah awm loh hi in ti leh ngawt thina, a dik mipa kan ni a kan ngaihtuah awm loh mahse kan thinlung hian kan thil tihna apianga min ngaihtuah tu hi a mawmawh ve asin.

Hmeichhia te u ngaihtuah chiang rawh u hetiang khawpa in tana thawktu leh buai pawh sawi hman lo a in tan hun hlan tute hi duat kan phu in ti ve lo a mi? Thil pakhat ho te an tih sual in an chungah thinrimna in lan tir zel dawn em ni? Mipa te hi chuan maw kan hmangaihte hian eng thil sual pawh ti se kan hmangaih em avangin kan ngaidam leh nge nge thin asin. Ho te te ah hian thinrimna tur in zawng zel dawn em ni? I thinrimna thin kha enge? I ngaihtuahna vak vel in i ngaihruatna atanga rawn chhuak a taka thleng si lo mai mai avang a ni em? Ngaihtuah chiang teh u. Nangmah hmangaihtu tak tak chuan engtikah mah a phatsan ngai lo ang che, eng anga harsa ah pawh ni se i tan rinawm takin a nun a hmang ang tih hi in ring thei lo a mi? I hmangaih pawh i rin theih loh chuan ama thiam loh ni lo in i thiam loh a ni zawk ang em? Mipa te hian e min ring lo tu te hi ka kawp reng peih in in ring a mi? In dik lohna lai hmu kan in mipa te chuan in thatna lai kan hmuh sak thin che u a nangni erawh chuan kan dik lohna lai kan tlin lohna lai chiah min hmuh sak thin. Tu pawhin tlin lohna kan nei a kan tlin lohna lai chiah kan in hmuh sak chuan engtin nge in rem takin biahthu kan in hlan dun theih ang. In ngaihtuah chiang ula a chhanna min pe thei ula ka va han lawm dawn em!

KEIMAH VANG MAW?

Khua chu a thiang nuam hle a mahse kei zawng ka hmangaih ka nupui leh ka fanu zirna avanga ka kalsan tak te chuan ka rilru min kap tlat a thildang reng ka ngaihtuah thei lo. Sumo ka luh dawn a fiah vak lo a bawihtein “ Apa Bye” min tih laite, ka nupui ka hmangaih in “Te” rinawm takin aw, hei bawihtei nen kan lo nghak reng dawn che nia min tih lai a, a mittui rawn hnam chhuak te chu ka mitthla ah a rawn lang a ka lung a leng ṭan nghal vawng vawng mai a. Rei pawh kan la tlan lo tih chuan kan ding a, passenger dang rawn luh belh tur an awm hi a lo ni a. Ka bulah chuan a ṭhu a, ka rilruah thildang a luh theih loh avang leh ka lung a len em avang chuan kan in be mang lo. Chuang dun ta chu kan in be lo thei ta lo a, ka hming te ka hrilh a, shillong ah MA zawm tur ka nih thu te ka hrilh a. Ani pawh shillong a zir tur tho hi a lo ni a, a hming chu Mawitei a ni a BA 1^st year zir tur a ni thu te min hrilh pah nghal a. La naupang hle mahse a puitling hle a, a hlei tling hle bawk, ngo em em chu ni lo mahse a zuna uai erawh a na hle in a rinawm. Lunglen hre em em lo chuan kan tum ram chu kan thleng ta a.

Ka nupui (ti ila kan la in nei chiah lo) nen hian BA 2^nd year  ka zir laiin kan in tawng a. 3^rd year ka zirlai in ka fa a pai a, ka fa a pai tih ka hriat rual rual in kan in ru nghal a mahse kan in nei thei lo. A chhungten min duh lo ni lo in ka zirlai zo phawt turin min duh avangin a la rem rih lo mai a ni. Zirlai zawm tur chuan a nia shillong ah ka kal ni. Hostel-ah ka awm peih loh avang chuan ka thianpa nen in lian vak lo kan luah a. Ka zir chhan ka hriat chian em avangin hmeichhia ka ngaihsak lo, ngaihsak pawh ka tum lo hle reng a. Kan college ah Mizo an awm loh avang in keimah chauh in class ka kal mai thin a, nikhat ka haw chu ka hnung atang hian “ U Rin ” tia min au ri hi ka hria a kan hawi let chu Mawitei chu a lo ni reng a. Ka kalna min zawt a class ka kal thu ka hrilh a, in thlahrung tak hian min bazar pui hman em? Ti in min sawm a, kawr lei ka ngaih ve tho avang chuan kan kal dun ta a. Kan kal pah chuan kan titi mial mial a, ka awmna te ka hrilh a. In thlahrung tak chuan “ U Rin ” Ka rilruah i awm char char a, hmuh leh che beisei in ka zawng nasa lutuk che asin. Ka vei tlut tlut che a ni e min ti a. Amah chu kan en a sen vek a, a zak hle tih a hriat theih mai. Kan bazar zawh hnu chuan an in thleng ka thlah a kei pawh chu ka haw zui ta nghal a.

In ka thlen hnu chuan ka duh reng vang ni hauh lo in Mawitei chu ka rilruah chuan a awm tlut tlut a, ka nupui leh ka fanu te chuan ka rilru an awm thei tawh mawlh lo. Kan in hmu zing tulh tulh a, kei pawh chuan ka lo ngaina hman hle reng a ni. Ka nupui leh ka fanu ngaihtuah hauh lo in damlaipar kan tlan dun a mahse pulpit pawi sawi zawngin nun erawh ka hman pui hauh lo thung. Hun a liam a, ka ngaina mai ni lo in ka duh hliah hliah a ni tawh ber mai, ka lo rin lawk ang ngei in a zuna uai chu a na a ni. Min han melh saih paha an nuih sak tawh hi chuan ka tuiral zawih zawih hi a ni ber. Nupui nei lai ka ni tih erawh ka hrilh thei hauh lo, ka hma khua ka ngaih vangte pawh a ni mahna le. Chutia hlim taka hun kan hmanlai chuan khuanu lung kan ti awi lo a ni ngei ang ka chungah harsatna a rawn thleng a.

A birthday a ni a, dinner ei dun a, hlim taka hun hman tumin engkim kan rel dun a. Ka phur a, ani pawh a phur khawp mai. A birthday a thlen hman zan te chuan a mu thei lo a. Zing hma tawkah kan in luahah chuan rawn kal in, ka mutui lai chu min kai harh a. A phur lutuk chu a awm mai mai thei si lo a, a rawn kal tawp thu te chu nui sang chung hian min hrilh a, kei chuan chaw ei ve nghal turin ka sawm a. Phur taka rawng kan bawl lai chuan ka thianpa chu hman hmawh zet hian a rawn tlan lut a, thianpa Rin i fanu a boral tunah hman hmawh takin Guwahati i pan nghal a ngai i thlawhna ticket tur pawh hei ka ti fel vek tawh a rawn ti ta mai. Kan remruat sa zawng zawng a chhe zo ta vek mai. Mawitei chu choka ah ngawi reng in a ding a, ka khawngaih hle a mahse zep tum mah ila awmzia a awm tawh si loh avangin engkim chu ka hrilh ta a. A ngawi reng a, a mittui chu a hru leh zauh thin a, han pawm vawng vawng a, duat taka han kuah ka va han chak teh lul em mahse ka thei ngang si lo. U Rin nga ti nge a hma khan min hrilh loh? Ti in min zawt a. Zawhna ka dawn tawh zawng zawng ah chuan chhan har ber a la ni ang. Chhan dan tur a va han vang tak em! Ka hma khua chauh ka ngaih avangin a rilru ka ti na a ni. Kan chhuak nghal a, Aizawl chu tluang takin ka thleng a, ka fanu kan vui zawh hnu chuan ka nupui nen chuan kan in suih tha a. Mawitei chanchin erawh hriat ka nei ngai tawh lo thung. Ka thianpa ka zawh pawh in a hmuh ngai loh thu hlir in min chhang a.

Thla thum a liam hnu chuan Mawitei chanchin ka hriat dan erawh chuan min thawng hle a ni. A rilruna lutuk chu lekha pawh zir zawm tawh lo in a haw ta tawp a, inah a in khung tlut tlut a, chaw pawh ei ṭha lo in a hun a hmang a. A tawp ah chuan a nun beidawng lutuk chu a nunna a ti tawp a lo ni a. Lehkha them a hnutchhiah a, chu lehkha ah chuan ti hian a in ziak a.

“ Kei zawng dam tlak ka ni ve lo, mipa ka lo hmangaih a, ka tan khaw eng hmuh ngam a ni ta lo. La thlahlelh tak chung in he khawvel hi ka chhuah san ta mai e. U Rin ka ngaidam vek che a nia. I nupui nen hlim takin awm ang che u. Ka nu, ka pa ka hmangaih che u. Min ngaidam ang che u. Mangtha vek u.”

Ka thiam loh vek a ni, ka sualna avangin ka fanu in a tuar a, chu mai ala ni lo Mawitein a nunna a lak phah bawk si. Ka thiam loh a ni e, keimah vangin sualna nei lo in in tuar si. Mawite min ngaidam hram ang che aw,  mangtha vawng vawng le.

I PHAL DAWN EM NI?

Tunlai chu ka rilruah a awm tlut tlut mai si a, in sit tak in thu tlem kan thai kawi ve ang e. Zirna sang zawk beiseina avang in phai khawlum tuar tur in neih bak nen kan han awm thla ve rawt a, mizo nih nawm zia ka hre chiang tulh tulh a, mizo nih hi thil zahthlak tak zawng alo ni lo anih hi ti in ka chham chhuk nghe nghe. Lungrual tak a mizo te kan len lai in, mizo ngei a hming tawp ah pawh a / i awm ngei mai in mizo te hi in mawl, in thing si an han tih ri kan hriat meuh erawh chuan ka hnual nghul thei nia mawle. Mizo tawng ( Duhlian tawng ) hmang zut zut chung in a sawi thei kha mak ti in ka thlir ta ringawt a, mahse ka rilru ah erawh a reh thei hauh si lo.

Mizo ten hma kan sawn a, khawvel kil tin ah kan in sem darh tawh ani ber a, kan pi leh pu ten mang lamah pawh an man phak ngai hauh loh tur tam tak kan ti ta nual mai. Khawthlang ram thleng in mizo pawl te din ani ta a, changkanna avang ani kan ti lo thei lo ang mahse ka mizo na hi kan changkan san mai ang tih chu a va hlauhawm tak em! Khawi hmunah pawh kal in khawi hmunah pawh awm mahla, eng ang a hna sang thawk in, sum tam tak lalut mah la mizo ila ni reng dawn a, I thisenah mizo thisen a beh tel tlat avang in changkan san emaw I in tih lai khan hnam bo ilo ni reng mai dawn ani.

Awle, kan thupui ah lut tawh ang. Fel tak tak kan awm lai in, fel lo tak tak te kan lo awm ve zel si a, hei hian khawvel chu a ti kim na meuh mai mahse khawvel pian ken ve reng ani I tih chuan I hnam I ti mualpho zel mai dawn ani. Mizo nula te kan dem luai luai a, mizo ni lo hnam dang a kawp a, mizo mipa ten kan dem a, lungin kan vawm a, a then phei chuan chil te hial kan chhak a mahse hei hi I ngaihtuah ngai em? Engvanga hnamdang kawp a, ngaizawng nge an nih? Mizo tlangval te ah hian an beisei ang pasal tha tak tling zo tur kan awm loh vang te hi ani ang em? Ngaihtuahna kan sen a hun tawh ani e. Dawr lian em em lo a thut khawm a, nula rawn kal apiang lo auh a lo fiam vel te, zai thler dual dual te hi kan sim a ngai ani mai lo maw? Mi mawl hna nisi in ti changkang takin kan lo thawk reng te hi ani mai ang em? Show room ami ngei nen a in chei in kan au thler dual dual hian kan aw hre phak tu, min hmu tu kan mizo nula te hian min ngaihsan hi kei zawng ka ring lo ani.  Mizo tlangval in ngaihtuah chian a va hun tawh tak em.

Mizo nula te pawh in bang bik chuang lo asin, in ti changkang takin hnawih sen nen, kekawr chhing tak tak nen lai tual in han leng a, mipa te hian an thlir vung vung che u a, nuam I ti em em ani si a maw? I ngaihtuah chiang ngai em, I liam hnu khan eng tin tak sawi zui ang che maw? Kha nula kha an veng chhung ah chuan nula fel, kohhranah pawh in hmang tak ani asin, a fel teh a nia an tih hi ka ring lo ani, a va ha chhing teu teu ve mawle, a kekawr hak chau kha a mar tawh mai ang a ti in an sawi zui lo ang che tih hi tu in nge sawi thei? In cheina hian min ti zahawm in min ti zahawm lo thei tih hi kan hriat a ngai ani. Aw nula hei hi lo hre rawh aw mizo mipa te hian thlangkawr vai leh thlangsap pui mipa te neih loh ka nei asin. An ni chuan an thinlung takin an hmangaih ngai lo ang che, a tam zawk chuan I mawina leh I taksa bak an duh lo asin. Kei ni chuan e, I zahawmna humhim sak che a, lungmuang taka laikhum I zal theihnan hmangaihna dik tak in kan hmangaih che asin. Mizo tlangval pasal tur an awm lo te hi in han ti leh ringot zel a, In hawi zau lo nge In hawi zau lutuk a nangmahni hmangaih em em tu che u hi in hmuh kan zawk nge ni a In phut sang  zawk le? Mizo nula nang pawh lo in ngaihtuah chiang ve rawh aw.

Engtin nge hetiang zawng zawng hi kan tih bo theih ang le? Mahni mai chuan tuman kan ti bo thei dawn si lo, kan tang rual a ngai ani e. Mizo nula I awm dan a that a, fel taka I nun I hman chuan zo tlangval te hi kan lawm a nangmah vang  in kan hlim em em a, a ruk tak in kan chhuang thin che asin, I awm khawloh erawh a, I chanchin a tha lam ni lo a chhe lam hlir kan hria erawh chuan kan rilru hi alo na vawng vawng thin. Chungtiang bawk in zo tlangval te pawh in mawhphurna kan nei ani, lungmuang taka zo lanu ten a nun an hman theih nan kan nun kan uluk a, nupui te in nghahna tlak ni thei khawp tur a hma kan lak a ngai ani. Rui buai mai mai a kan awm chuan kan mizo nula te hian engtin nge keimahni ah rinna an nghah ngam ang a, an mahni veng turin a nunna ka chungah an nghah ngam ang? Zo lanu leh valrual te kan harh a hun ani, kan puan ven sawi chhing in zoram tan ke kan pen dawn lawm ni? Zoram lo hi ram dang kan neih loh avang in a tluk chhiat mai leh hnam dang enkawlna hnuaiah a tluk luh mai kan phal dawn em ni le? Zoram hian a au che ani, a tan I nun I hlan ve dawn em le? Nang leh kei lo chu Zoram tung ding leh tu tur kan awm si lo, A tluk chhiat hi I PHAL DAWN EM NI?

I HRE TA MAW?

                                   

“ Hmangaihna hi tuin nge hrethiam thei ang le? Hlim taka kan awm laiin tahna ah min hnuk lut a, lungngaina atangin lawmna ah min hruai thleng thin si ”

                                                               -      Laltlanzova Darngawn

A hun liam tawh hnute ngaihtuah chuan Sangi chu lungleng takin tukverhah chuan a dak a, a mittui rawn hnam chhuak chuan a thinlung nat zia a sawifiah hle. A hmangaih  em em leh rinawm taka alo awmna chuan thenna thu a sawi ringawt chu mak a ti a, a mumang nise a va han ti teh lul em mahse ani hauh si lo. A hmangaih chuan zirna avangin vai rawmah a awm bosan a, a liam dawn zana an hun hmante chuan hlimna aiin tahna a siam ta zawk si.

          Tlai tla eng thlir changin, nang ngaih a zual leh si,

          Engtin nge hi maw lunglen ka tuar zel dawn?

Sirah min hnawl mahla, nghilhni i awm si lo,

Rairah ka chan a tam dawn mange.

Tlaini tla tur sen phut maite chuan a lung a len hle a, a hmangaih midang tang a bei ta chu a ngai ani. A duh vang ani lo, theih nise theihnghilh a hlim taka hun hman te pawh a duh ve alawm mahse theihnghilh a tum nasat poh leh a rilruah a rawn lang lian a, lungleng reng rengin hun a hmang thin. Sirah hnawlin tang dang belh san tawh mahse a hmangaih em avang chuan a theihnghilh thei hauh si lo. A mitthla ah a nui mawi takte chu a rawn lang a, a mittui a tla lo thei lo ani. A chan a ngaihtuah a na ati a hlimna khawiah mah a hmu lo a hmangaihin a phatsan tlat si ani.

          Hmanah suihlung ruala tudang reng ngai lo ten,

          Ka tangah lungdam ten i bei laiin,

          Ka hmangaih i tan chauh tiin biahthu min hlan,

          Lem ang min der leh si ana e.

A hmangaih nen a hun hlimawm an hman dun laite chu a ngaihtuah kir a. Hlim taka in si riala biahthu an in hlan dun laite chu a mitthla a, a hmangaih in a tang a belh laia hmangaih tak leh duat taka a fawh a, a tan chauh a rinawm tura a in tiam laite chu a rawn lang zut zut a, tu dang reng an ngai bik lo asin. An hlim ani mahse thutiam hi tih puitlin alo har ani ang e, leng dang tang a belh san ta mai si, a tan chuan ana ani, theih nise aw rawl chhuah a tah hawm hawm pawh a duh mahse nula tan a mawi lo ve deuh a a hriat avangin a tap lo mai ani.

          Tang dang bel thin mahla, i tling hian ka ring lo,

          Hmangaihna hmangaihna mai a tawk lo;

          Hmangaihna, rinawmna, inngaihtlawm duhsakna nen,

          A tel lo chuan kawp lai a rem thei lo.

A hmangaih amah phatsan tu mizia chua a ngaihtuah a, leng dang tang bel tawh mahse a hmangaih tlat avangin a hmakhua a ngai a. A thinlung a hliam angin midang hliam ve lo se a duh ani. Hmangaihna  hian rinawmnate, inngaihtlawmnte , duhsaknate a keng tel ani tih hi hria se a ti hle, Hmangaihna ringawt hi chu a tlo lo ani. Ka hmangaih che tih duai duai a in ngaihsak leh si loh hi a tuartu tan ana si a. Ka sawi takte khi i neih tel si loh chu in hlim rei dawn si lo chuvang chuan maw ka hmangaih, hmangaihna in a ken tel ho chu chhar chhuah lo tum ve ang che aw ti in duhsakna a hlan mawlh mawl a.

          Tawn loh karah lung i herta maw?

          Thinlai ana e aw ka tuar an!

          Engan sirah min hnawl leh tur si hian e,

          Ka hmangaih ka duh che min lo tih le?

Zirna sang zawk bel tura a liam ni kha ala rei loh teh lul nen, an in tawn loh kar rei lo te ah a phatsan ta mai chu mak a ti a, a rilru ana a tuar dam har a ti ani. Rinawm taka lo nghak tu tan chuan ava na dawn teh lul em! I chhanah han dah chhin la i na lo bik dawn em ni? Lengdang tang belh san leh mai tur si chuan engtin nge hmangaih biahthu alo hlan theih le ti in a ngaihtuah a, rilru na takin zan mu chhin zai a rel thin asin. A hmangaih chuan liamsan mahsela in dawm kun reng in awmzia a nei lo tih a hria a, hmalam chu beiseina nen a thlir ta zawk a. A hmangaih tan tih theih nei tlem hle mahse tawngtai sak leh duhsakna hlan bak tih theih a nei ta si lo.

Amah

          A ni chiah ka hre ta lo bazar tura ka kal ṭum a ni tih erawh ka theihnghilh tawh lo vang. Dawrah thildang dang dang ka en kual lai chuan “Amah” chu ka hmu a, a zun chuan min phuar bet a, a zunah kei vala hi ka uai nghal a ni ber. A sakruangte chuan min zem â hi a ni ber a, ka vei tlut tlut mai a.  Ka ta ni turin ka duh hliah hliah a mahse kei aia thu zawk amah neitu an awm tlat si. Nei tu nei ni mahse ka theihtawp ka chhuah chuan ka ta ah ka siam theih lohna chhan tur ka hre bik lo. Mi duhlai ngei neih sak hi a hlu alawm. Ka mitthla ah a cham reng a, zan ka mut chang te hian “Amah” nen chuan lungrual takin tawnmang ramah kan leng dun zar zar ṭhin. Bazar hi a nuam tih ber a ni te pawh a ni mahna bazara ka chhuah apiangin ka hmu ziah ṭhin a. Zah pawh dawn lo in ka lo thlir leh vung vung ṭhin.

          Thla tam a liam, exam ka neih avangin a hmel hmu hun leh hmuh ni ka nei nga meuh lo mahse ka exam zawh ni chuan “Amah” hmuh tum chuan bazar lam ka pan leh a. A va han nuam em, ka duh em em chu ka hmu leh ta. A in chei dan kha a mawi in mit hi a la asin. A var leh a dum in a in thuam a, ni danga ka hmuh ṭhin dan ai in ka hmu ṭha daih leh nghal. Ka ta anih theih hun tur mitthla chung chuan in lam chu ka pan leh hnak hnak a. Ka duh em avang leh ka ta nise ka tih em avang chuan ka chhungte bulah pawh zep nei lo in ka sawi vek a. “Amah” ka neih theihna tur a nih phawt chuan engpawh tih ka huam thu in ka tuihnih bawk a. Ka pa chuan “Amah” a zuna ka uai em em na chu alo hre ngai hlauh mai a, ka neih theihnan a theihtawp min chhuah pui tur thu min hrilh lai a ka lawm zia kha ka sawi chhuak thiam lo, ka lawm hi a ni tawp mai.

          Ka birthday a ni a, ṭhiante nen hlim taka hun kan hman lai chuan ka pa in “Amah” ka duh em em chu a rawn hruai a. Ka hmuh rual rual chuan an bulah ka tlan phei nghal a. Ka pa in “Amah” nen a min in hmelhriat tir lai a ka zak hmel khan a nuih a ti za mai thei a ni. In hmachhawn a kan han din meuh chuan a lo laih theih khawp mai mahse ka lai rei lo, mipa ka ni alawm, a hmaiah chuan uluk takin ka en vang vang a, a zak miah lo ngam takin min lo melh let ve a. Zah pawh dawn loin a hmaiah kan muah zeuh a nih kha ka pa pawh a nui tawp. Tichuan ka lo duh em em leh a zuna thlan tla phunga ka lo uaina “Amah” ngei mai chu ka ta alo ni ta. Ka hlim a “Amah” pawh a hlim, kan in kal san ngai lo a ni ber. Tu dang ngai lo ten tun thleng in a sur a sa, a lum a vawt sawi lo in kan la in kawp zel chu a nih hi.

He thua ka sawi “Amah” hi ka phone chhuan em em Nokia 1100 a ni e. Ho i ti awm? I chhiar chhuah avangin ka lawm e.

I zun leng ngaiin

                                                I ZUN LENG NGAIIN.

Hram thiam chungleng sava zawng ten thiam tin chhuahin,

Zing ni chhuak lawmin aw rawl tawp an chhuah a.

Hlimna thar duhawm tak a rawn her chhuahpui lawmin siamtu an fak a.

Kei zawng i zun leng ngaiin ni chhuak eng mawi tak ka thlir thin asin!

Chhun a lo nihin, thiam zirna run sang kan bel a,

Nang nghilh zai rel tum thin mah ila;

Ka thinlungah i sakhming mawi tak kha a ri nawn fo thin asin!

Zirlai reng rilruah a lut thei mawlh lo.

I zun leng ngaiin chhun ni ka hmang liam fo thin!

Tlai alo nihin lenrual ten hmangaih duhlaite tang belin laitual an leng a.

Kei zawng mahriak te’n nunhlui ka dawn kir thin,

Auh kir theih an chang tawh si lo.

I zun leng ngaiin tlai ni ka thlir thin asin!

Zan lalnu - chhawrthlapuiin a mawina rawn chhuahin,

Valate chuan an hmangaih pawmlai Lengi te run an kai a,

Hlim taka nui dunin hmangaih biahthu inhlanin.

Kei zawng mahriak ten kan run thim ka bel a,

I zun leng ngaiin chhawr loh thlapui ka thlir thin asin!

Zan khua alo tlaiin nang nen kan hlimlaite,

Tu dang ngai lo a kan inpawm laite,

Lung si taka hmangaih biahthu kan inhlan laite,

Nang chauh ti a rinawm biahthu kan tiam dun laite dawn kirin,

I zun leng ngaiin laikhum belh zai ka rel thin asin!

Ka zalna laikhum atang chuan i sakhmel mawi tak,

I heh vam ham maite, i bahsam sei hniang mai leh,

I chawnban no takte chu suangtuahin.

“Engtin tak hun hmang ve ang che maw?

Min dawn ve ang che maw?” tiin.

I zun leng ngaiin zan mu ka chhing thin asin!

My Father ( Ka Idol )

          Mi pate angin lekha thiamin officer lian ni lo mahse ka tan chuan ka IDOL, khawvela ka mi ngaihsan ber a ni tlat. Ka tan a in pekna ka ngaihtuah a a hlu hi ka ti hliah hliah a ni. Khawvel eng ka hmuh ni atang a tun thlengin ei leh in tur, silh leh fen tur ka tlachham ang a lenrual zingah zahna ka tawng palh ang tih hlau reng rengin ka tan a nun leh a hun pum a hlan a. Hah leh chauh pawh sawi lo in zing hma takah ka mamawh leh awhte ka neih theih nan hna thawk turin a chhuak a. Kan tan hah pawh sawi lo in biangah thlan tui luang zawih zawihin kan ei tur a thawk chhuak thin. Ka nawm loh leh ka damlohin ka dam leh thuai theih nan Pathian hnenah min dil sak in damdawi min ngaihtuah sak vat vat thin. Ka pa, ka tana i in pekna hi ropui ka ti tak zet a ni.

          Nang ang pa ka nei che hi vannei ka in ti asin, he khawvelah hian piang nawn leh dawn pawh ni ila ka pa atan nang tho ka thlang ang che. I fapa hi mi te angin lekha thiam lo mah ila, a hmingin doctor te zir thei a min enkawl puitling tu chu nang hi i ni asin. Ka zirlai ka zawh hunah ka pa i mi hmangaihna leh min enkawlna hi chhang letin hmangaih takin ka enkawl ang che tih van Pathian hmingin ka tiam a che. I fapa hian vawi tam i rilru ka ti na a, rilru hah takin ka awm tir thin che tih ka hria, hemi avang hian min ngaidam ang che. I tan Pathian malsawmna ka dil thin asin, khawvela ka ngaihsan ber hi veng tur che in ka dil ziah bawk. Ka pa ka hmangaih che.

          I fapa hian i tan thil ropui tak tih sak thei lo che mah ila, ka theih chhun i tana ka thuziah hi min pawm sak ang che aw.

KA PA, KA IDOL I NI RENG ANG.

( Ka ngaihtuah mai mai a ka nu tan chuan thu ka ziak tawh a mahse ka pa tan ka lo la ziak reng reng lo mai a, ka thiam hauh lo mahse ka tih theih awm chhun anih hrih avangin ka thiam ang tawkin ka ziak a ni e. )

Ka Nu

Ka Nu,he ka thu ziah hi i hmu dawn lo tih chu hre reng mah ila, i mi enkawlna te, min hmangaihzia te, ka tan engkim i huamziate hi, ka thiante hnenah hian ka sawi lo thei lo ani.

Tuisik ka nih lai atangin duat takin min pai chho in,kut ke kim ka neih loh hlau tak in Pathian hnenah a malsawmna i dil thin anih kha. Ka rawn piang chhuak a, mi te ang in naute piantha ni lo mah ila i mitah chuan ka tha ber a, tuman min tluk lo anih kha. Rual ka awh hlau takin theihtawp i chhuah a, zirtirna tha ber ber he khawvel ah ka awm chhung zawng pawh a ka dawn ngai hauh loh tur tam tak min zirtir a. Duat takin min chawi mu thin anih kha. Ka dam loh in i taksa in tuar dawn mahse ka khum bulah tlaivar thak thak in min tawngtai sak thin si a, ka dam leh vat dawn a ni ti in min thlamuan thin a nih kha. Rawlthar nun kan rap chho a, nun sual ka zawh ang tih hlau tak in min zilh thin a. I tan a nuam tur tih ai chuan ka tan a tha tur anih phawt chuan hreawm tuar pawh i huam zawk si. Tunah hian i hmuh phak loh ah awm mah ila, i thu min chah te leh thu tha min hrilh te kha ka vawng reng ani tih hi min lo hriat sak rawh aw. Nang ang nu ka nei che hi vannei ka in ti asin. He khawvel hi hrut chhuak in nangmah anga min hmangaihtu zawng mah ila ka hmu dawn si lo. I tan tih sak theih che ka va han nei tlem tak em, i tan thil engmah tih sak thei lo che pawh ni ila nang chuan min pawm reng tih ka hriat hian ka lawm tak zet zet ani. I fapa engmah ni lo hian i beisei ang taka ka zirlai te ka zir theih nan nitin Van Pathian hnenah malsawmna min ngen sak fo thin avang in ka lawm ani. Ka Nu i tel lo a he khawvel hmang tur a ka in ngaihtuah chang phei chuan ka biangah hian dan rual loh in mittui a luang thin mahse chung Pathian venna azarah i hriselna a tha ani tih ka hriat in ka mittui zawng zawng te chu hruk hul in a awm thin. Ka Nu i fapa hi rei tak min dam pui reng rawh aw.

Nu te ni alo thlen hian Ka Nu i hlut zia ka hre chhuak thar in hman hman ah khan i tan hetiang thu hi ziak tawh tur ka ni a, i tan thu ka ziah vat loh avang erawh chuan min ngaidam mawlh ang che. Ka Nu,nu te ni chibai aw.“KA HMANGAIH CHE KA NU KA NU DUHTAK.”