KHAW PAKHATA THIL THLENG MAK!

KHAW PAKHATA THIL THLENG MAK!

        

          Debbie-i leh a pasal Duhawma te chu a hna thar avang chuan khaw pakhat lian vak lo lam chu an pan a. Khaw lian lo tak anih avangin in luah tur hmuh mai a har hle a, a tawpah chuan veng mawng lam ah chuan in lian tha tak mai chhawng hnih ( Mizo pa chhiar dan in ) chu an hmu ta hlauh mai a. A dang hmuh mai tur a van em avang chuan an luah nghal a. Hetiang in hi an lo mitthla fo anih avangin an lawm rilru hle a luah man lah a tlawm ropui mai bawk si a. Thla ruk an luah hman tawk tihah chuan thawm ngaihthlak nuam em em lo hi an hre ta fo mai a.

          Zan khat chu in ngheng riala T.V an en dun lai chuan Duhawma hnathawhna room lam atang chuan thawm a rawn chhuak a. An thawm hriat chu Duhawma file vel chu keu kual thawm leh drawer in pawt hawng ri leh thinrim taka in khar ri bur bur a ni a, thawm chu hai chi zia zang a ni lo. Duhawma chuan rukru an lutah ngaiin a silai hman thiam ulhbun chu chhuh vat in room lamah chuan an kal nghal a mahse engmah hmuh tur a awm lo, hmuh tur a awm mai ni lo in file vel ho pawh chu an awm dan ngai ngaiin an awm vek mai si mahse tukverh erawh a in hawng thung. Thlasik lai a ni a, tukverh chu an kalh ngei tih an hre bawk si a mak ti tak chua an in en ringawt a. Thil danglam em em a awm loh avang chuan rannung thawm a ni ang ti in an in hnem a tin tukverh pawh chu an kalh tha tawk lo ah ngaiin an kalh tha leh mai a mut zia an rel ta a.

          Ni tam ala liam lo tih ah chuan thil danglam lutuk an hmu ta tlat mai. Debbie-i hi management lamah hian a hnu fual deuh a, pawisa in daih loh zeuh zeuh hi an nei thin a. Thla tawp lam a ni a pawisa chu an in daih lo leh ngei a, mi dang han bat sak mai tur an hriat loh avang chuan a khawl ve tlem chu hman mai tum chuan an khawl bawm chu an la chhuak a, an thil hmuh chuan a thawng dun hle mai. An khawl bawm chu silai a kah kuak ni awm tak hi a lo awm a. Bang vel leh a awmna bul ve chu an han en dun a mahse silai kahna hnu engmah an hmu si lo, chiang leh zuala bawm chu an en chuan pawn lam atanga tih kuak ni lo in chhung lam atang a ni tlat mai. Engtin nge hetiang hi a awm theih tih reng an hre lo a an bangbo dun hle a ni. Thawm dang neuh neuh chu hre thin mahse hlauhawm em em a nih loh avang leh rannung mai a nih an rin avang chuan an ngaihsak lo lui zel a.

          Zan khat chu Debbie-i chu a hna avang chuan a haw har deuh a, a pasal chuan kawngka kik thawm a hria a, a va hawn chuan engmah a hmu si lo, ngaihtha lo takin a let leh a, sitting room a thlen dawn chuan an in bang chu chum tu awm ang takin a rawn ri ta dawt dawt mai a. Duhawma hi pa huaisen tak chu ni lo mahse thla lam hi a hlau teh chiam lo a mahse hemi zana a thawm hriat erawh chuan a thauah manin a hlau hle a. A hlauhna a zual poh leh thawm chu a ri ring zel mai bawk si, in chu chhuah sam mai a duh rum rum a mahse Debbie-i chuan a ngaihtuahna mai mai ah ngaihsak in a hnial tlat thung a. Ni tam a liam lo Debbie-i pawh chuan thawn chu a hre ve ta. Chawlh a ni a, amah chauh a sitting roomah a awm lai chuan choka lamah thawm a hria a fiah tur chuan a kal a mahse engmah a hmuh loh avang chuan let leh a tum a, let tuma a in hre lai tak chuan a hma zawn a bang chu a rawn in chum ta dawt dawt mai a. A hlau lutuk chu kalsawn nachang pawh hre lo chuan a ding khawng ta reng ringawt a, a rilru chuan kalsawn a duh mahse a ke lamin pen khat pawh an pen thei si lo chutia mangang taka a din reng lai chuan a pasal chuan a rawn au a thawm chu a reh zui nghal hmaka Debbie-i pawh a rawn pangngai leh nghal a. Chhunah lehnghal thawm rawn awm ringawt chu mak a ti hle a thawm siamtu chu engpawh ni se fiah ngei a tum ruh hle a, a pasal pawh hrilh lo chuan ngawi mai mai a.

          Thawm chu hre reng mahse fiah tak tak an neih theih loh avang chuan chhuahsan mai chu an tum lo hle a. Thla thum a liam leh hnu chuan Debbie-i cousin Mawia chuan he khuah hian hna a hmu thara in dang luah lo chuan a cousin te in ah chuan a rawn in pu lut ve tawp a. Debbie-i leh a pasal chu a lawm rilru hle a mahse an in chanchin erawh a hrilh duh lo thung. Mawia chuan zan rei tawh lamah T.V a en a, tu ti taka a en lai chuan a sir velah chuan mihring kal thawm hi a hre leh thin a. Mawia hi pa ro thap ve tak a ni a, thla tih vel hian a thinphu a ti rang ngai lo. Thawm a awm fo takah chuan Mawia chuan a ning ta deuh a, thawm awmna lam ni a a hriat lam chu hawiin min rawn ti buai suh kei pawn ka ti buai loh che hi a ti ta tawp mai a. Thawm chu a reh hmak mahse a reh rei lo thung. A hma aia ring chuan thawm chu a rawm awm leh ta, Mawia in ti pa laklawh tawh chuan a hau leh a, a hau rin poh leh thawm chu a ring zel mai si. Hemi zan hian an tlaivar ta ringawt a. Ni dangah pawh mihring kal thawm hi a hre ta tluk tluk mai a, zing, chhun, zan zawmin thawm chu a neih tak reng avang chuan awm reng chi a ni lo ti in an chhuah san ta ringawt a.

          He thawnthu hi fiction a ni a, a tak tak a thleng a ni lo. Fiction hi vawi khatmah ka la ziah loh avangin kan ziak ve rawt a ni e. Chhiar a har deuh anih pawhin min hrethiam hram ang che u. Picture hi chu in hran hmel deuh ka rawn hmang mai mai.

Ho mai mai

·    Hmangaihna chuan a Lalram hriamhrei tel lo in a enkol thin.

    

     Hmangaih che ka tih chuan khawngaih in thudik ka sawi a ni tih min hriat sak la. Kum khua atan ka tih chuan ka kalsan loh tur zia che ka sawina a ni ang. Mangtha ka tih hunah erawh i tap lo ang tih min tiam ang che a chhan chu mangtha ka tih hun chu meng leh tawh lo tura ka mit ka chhin hun a ni dawn si.

      I puitlin em avang a Hmangaih che ka ni lo a min siampuitlin vang zawk a ni. Ka kianga i awm a, i awm dan avang a Hmangaih che ka ni lo a, i kiang a ka awm a, ka awm dan min hriat thiam sak vang zawk a ni. Ka Hmangaih em em chhan ber che chu ka nihna tuma hriat loh kei ngei pawh in a ka hriat loh min hai chhuah sak vang a ni. 

      I zun a uai tur a sawmna engmah ka dawng lo mahse i zunah ka uai si, nagmah vei tur a ngenna ka dawng lova mahse ka thinlungah i awm reng si, i hmel hmu turin min ngen lova mahse ka mit ka chhin a piangin i hmel ka hmu thin si. Keimah ah hian i bet a nih ber tawh mai hi.

   

     Van ruah tui tla chep chepte, thlifim tho heuh heuh te leh zan boruak reh ruih te hian nang min ngaih zual tir in, i sakhmel tawn ni hrechhuak rih lo mahse ka suangtuahna khawvel ah hi chuan nang nen kan leng dun reng thin. Lenna tlang dang in kan kar lamtluang sei hle mahse Khuanu malsawmna a zarah in tawn ni a her chhuak ngei ang.

     Kei zawng ka chhingmit kawpza a dul ta ruih mai, ka chhingmit hmuh tha hmu ngai lo hi chhin zai rel in laikhum belh zai kan rel tawh ang e.Tawn mangah tal erawh i hmel hmuh ka nuam e.

   

     Ka hmangaih che ka tih avang in min hmangaih let ve rawh ka ti lo che a, ka phut let hek lo. Ka rilrua awm ka hrilh mai chauh zawk che a ni. Eng vanga hmangaih tlat che nge tih min zawt a maw? Engvang a nang thlang tlat che nge ka nih min zawt a maw? Nang ka hmangaih tlat chhan leh nang ka thlan tlat chhan che chu maw Zing tin i mit taka en chung che in Hmangaih biahthu hlan che ka duh a tin he ka nun hian a peih loh hun a thlen hunah pawh i awm ngheng a thlamuang taka he khawvel chhuah san ka duh vang a ni.

     Mangtha vek u,kei valrianga hian laikhum belh zai kan rel tawh ang e. Mite chuan an pawmlai 'D' tawn mangah tawng in hlimtakin an leng dun ngei ang le mahse keizawng tawn tur nei lo in zan hun ka hmang leh dawn a nih hi.

  

     Hmangaihna hi a mit a del nilovin a thil hmuhte hi a ngaipawimawh lo mai zawk a ni.

NAUPANG CHIMAWM.

                                        NAUPANG CHIMAWM.

Ka luck loh tehreng nen, ka thiana hi zawng a hmel ten puak ti vak bik lo mahse a luck phian a, bialnu thar hi a nei deuh zut reng thin a. A bialnu thar nula II kan rim dun anih kha. A bialnu hian fapa kum 4 mi tawngthei zet mai a neih thute, zan khat an lo in duat lai a phawk thu te chu kal pah chuan min hrilh mial mial a. An in chhung kaa pen lut chiah tih chuan a fapa chuan “ Anu ” hmelchhe deuh pa kha a rawn kal leh tawh a nia ti in anu an au el el mai anih kha, ka thianpa kha ka khawngaih tak zet ani.

Hemi zan hian ani ka zahna chu ka tawn ve tak ni. A fapa chuan tunge ka nih tih min zawt a, ka thianan a bialnu fapa in “ Apa ” ti a, a auh thu min hrilh tawh avang chuan “ Apate ” min ti mai rawh, I pa thianpa ka ni bawk sia kan ti ve ringawt anih kha. “ Apa ” ti in alo au lo tawp chu ni in, tu ka “ Pa ” maw? Hmelchhe deuh a saw maw? Thingpui a heh nen nen, mawl ropui si an ti ta anih kha. Ka thianpa ka va melh chu alo meng tial nasa si sawi tur ka van the asin aw….

He naupang chimawm zet hian min ngaina hle a, apate anu hian hmelchhia a hi a duat bik e, nang chu a ngaihsak lo che sia te hi a ti leh nulh thin a. Thiana hmel hmuh a nuam lo thin a nia aw… Zankhat kan leng leh kha chu aw zak rem rem tak ka ni. Anu ka mut a chhuak min mutpui teh a ti a, a nu chuan nangmah in va mu rawh i tlangval tawh a lawm a ti a, alo duh lo nasa mai si a, a mutpui ta anih kha. A muhil mai dawn a maw kan ti a mahse a teuh lo mai, khum a tang chuan min au a, room ah chuan kan phei a. A bula mu ve tur in min han ti tlat mai anih kha aw a va han zia lo thin tak em. Kei chuan mama keichu mu lo e, i pa hi mu rawh se a fel daih zawk alawm kan ti a, ring tawk in amah kha apa atan ka duh hleinem nangmah alawm ka duh min han ti mai anih kha aw. A nu zak bawk, kei zak bawk, thiana lah thinrim bawk si. Khua hi a var lo thin a nia aw. Ka mut loh chuan tah ah a tlak zel avang chuan thiana chuan mu mai tur in min ti a, ka mu ta anih kha, thiana hmel kha ka en ngam lo reng reng. Zah tawh the reng nen naupang chimawma chuan ka thiana bulah chuan nang kha haw rawh kan mu tawh dawn ileng rei tawh te chu ala ti ta deuh deuh anih kha. Zah avang a tuiral theih nise ka tuiral chiang ngawt ang.

He naupang zet hi chuan min t izak ngun teh a nia aw. College a ka awm lai ani a, class kan la mek a, room chhung ah rawn tlan lut in apa min rawn ti hem mai anih kha, Bialnu bulah ka thu ve kuk bawk sia sawi tur chu a vang theih khawp mai. Ka bialnu chu ala hau ta zawk anih kha, nang kha enge apa bulah ilo thut zak thei lo em mai ala ti hrep zui a. Ben lawlh a chak awm teh a nia aw…..He mi atang hian college ah pathlawi tih hlir in min auh phah.

Vawi khat pawh ka bialnu birthday anih vang chuan restaurant ah dinner ei turin kan chhuak a, kawng a kan kal lai chuan naupang pakhat hian “ Apa ” ti in a rawn au vak vak a, tu fa nge maw ni le ti a kan hawi chuan naupang chimawm a kha lo ni reng in, min rawn pan a min kuah anih kha. A va han zahthlak thin tak em, bialnu te bulah in ti thei tawk a kal lai ani si a, bialnu bulah chuan sawi tur hi a vang thin a nia aw. He naupang avang hian kan dinner ei tur pawh chu kan thulh phah thak mawle.

An school ah thleng khan apa ka ni ta zel anih kha, School zirtirtu ten nu leh pa te an koh pawh in ka tel zel a ngai ta, min va han ti zak ngun tak em. An zirtirtu te zingah chuan ka cousin a tel ve avang chuan chhungte pawn a hre lo thei si lo a, hauh ka tawh phah hrep anih kha. He naupang chimawm avang hian ka chhungte pawh in min dawp ngun a nia aw. Tlangval nun kan hmang tan dawn dek dek a “ Pa ” ti a min au tu ka neih tak vangte pawh ani mahna le.

He naupang hi engtin zel nge a nun a hman ka hre lo na in, a puitlin hunah chuan miropui tak anih loh vek chuan mi sual tak chu ani hrim hrim ang. Hetiang zahna zawng zawng ka tawhna chhan hi ka sual vang leh ka harh vang ni lo in, ka thianpa avang ani pakhat a. A nu nen hian inngaizawng ta lo se ka tawn hi ka ring lo. He thil avang hian ka thiana hian ka tan eng pawh tih a huam phah a, a tha ve tho a mahse zahna ka tawn zawng zawng te erawh hi chu engtikah mah ka theih nghilh dawn lo anih hi.

UI RINAWM RUSWARP

                             UI RINAWM RUSWARP

          He thu hi true story based a ka phuah a ni a, a chanchin tlangpui leh tlem belh in ka rawn ziak chhuak e. A chanchin dik tak i hre duh anih chuan Google rawh. Hachiko a pu thi tawh train station a lo nghak ziah tu chanchin chauh hi kan hre lar a, Hachiko ang tho a ui rinawm chanchin hi lo hre ve ang che.

          Kum 1976 a ni a Graham Nuttall-a chuan a pu hnen atangin ui duhawm tak mai a dawng a, Graham-a chuan a ui dawn chu nakin hunah chawimawi a ni dawn tih reng a hre phak bik hauh lo. A tan chuan ram chhuahna leh sa pela a kalna velah a tangkai ring in a enkawl mai a ni a mahse a rin loh lamah he ui hian rinawmna a ngah zia an ram chhuah apiangin a hre thar ziah thin. In ngeih takin hun an hmang dun zel a, then hran theih loh hial khawpin an in ngaina chho ta a. An in zui reng a Graham-an engpawh ti se a ui Ruswarp chuan a kalsan ngai meuh lo. A pu tan a rinawm ang bawkin a pu pawh a tan a rinawm a, a dam loh in a ui tan a theihtawp a chhuah thin.

          Graham-a hi Garsdale Station North Yorkshire a thawk a ni a, a thawhpui te pawh in a ui hi an ngaina hle a. A pu emaw Ruswarp chauh an hmuh chuan an ngaih a tha lo hial thin. Hlim takin hun an hmang dun zel a, rinawmna leh hmangaihna nen an in enkawl dun a, thian dang em em mamawh lo in hun hlimawm an hmang thin. Kan sawi tak ang khan Graham-a hi ram chhuah nuam ti mi, tlang lawnte, camping-a kal te hi nuam a ti in hun tha a neih chuan a hmaih ngai meuh lo. A ui nen chauh a ram chhuah chang hi a ngah hle a, nuam a tih em avangin a in chhir ngai meuh lo. Tum khat phei chu a ui hian savawm lakah a nunna a chhan hial a ni.

          January 1990 a ni a vur chuan Welsh tlang chu a bawh var vau mai a, Graham-a ram chhuak mi tak chu Welsh tlang chuan a mit a la hle a lawn chhuah a chak zek zek mai a. A thil tih chak chu ti hlawhtling turin hun a nei ta hlauh mai a lawn chhuak tur chuan a in buatsaih nghal a. A ui pawh chuan a pu thil tum chu a hria a ni ngei ang a lo phur ve em em a, a pu kal na lam apiangah a zui zak zak zel a. Tichuan an tum ram chu panin an chhuak dun ta a, an tum ang ngeiin kar khat hnuah chuan tlang chhip chu harsatna awm em em lo chuan an lawn chhuak thei mai a. Thla te an lak zawh hnu chuan chhuk thlak zai chu an rel dun ta a, an chhuk thlakna lamah chuan Graham-a chu a chesual ta hlauh mai a, a chetsualna avang chuan a nunna a chan ta hlauh mai si, a ui tan chuan a hrilh hai thlak viau ang le. An haw hun tura an ngaihah an haw tak lohah chuan buaina an tawkah ngaiin rescue team-te chu zawng turin an chhuak nghal a, kar khat an zawn hnuah pawh an hmuh loh avangin an bansan a. An bo atanga kar sawmpakhatna ah chuan thian dun hiking a kal te chuan Graham-a leh a ui chu an hmu a, rescue team hrilh in chhanchhuah hna an thawk nghal a. Ruswarp chuan a pu thi ruang chu a kalsan hauh lo tih a hriat a, vawt ti tak leh riltam takin a pu ruang chu a veng char char a, a pu ruang rescue team ten khawih sawn an tum pawhin a lo la ngur chher chher a. Hetiang khawpa ui a pu tana rinawm an hmuh chuan rescue team te chu an mittui a tla hial a ni.

          Ruswarp pawh hi a pu an vui liam hnu thla hnih a liam chuan a thi ve ta a. A thih hian kum 14 a ni tawh. An chanchin hi a reh mai an hlauh avangin Graham-a thawh puite chuan news ah an chhuah a, Ruswarp a lim siam nan donation an khawn nghal bawk a. Tichuan kum 2009 khan Ruswarp, ui rinawm tak, hriat reng nan leh a rinawmna chawimawi nan Garsdale Station North Yorkshire a pu hnathawhna hmunah chuan a lim bronze hmangin an din ta a ni.

    

BEI ZEL RAWH

          BEI ZEL RAWH

I zirlai hlawhtling nghal lo mahse

Bei la bei zel rawh.

I zirlai ngaipawimawh la,

Bei la bei zel rawh.

I hlawhtlin hma loh zawng bei la,

Bansan nghal mai lo in bei fan fan la,

Chutin hlawhtlin ni a her chhuak ngei ang,

Bei la bei zel rawh.

Vawi hnih beih nawn a ngaih pawhin,

Bei la bei zel rawh.

Hlawhtlin i tum a nih phawt chuan,

Bei la bei zel rawh.

A zahthlak loh beih nawn hi,

Tlai luat a awm lo zirna ah,

Hlawhtlinna an chanin an fak chawk,

Bei la bei zel zawh.

I zirlai harin khirh hle mahse

Bei la bei zel rawh.

Hlawhtlin hun a her chuak ngei ang,

Bei la bei zel rawh.

Midangin an thei a nih chuan,

Nangin i theih lohna tur a awm lo,

Ram ropui i thlen hma loh zawng,

Bei la bei zel rawh.

KHUA HMUN LOH DI

KHUA HMUN LOH DI

He thu tlawm tak hi khua hmun loha di nei zawng zawng tan ka hlan e. Kan tan chuan a tangkai lo ve khawp mai. Khua hmunah pawh ka nei lo a khua hmun lo ah pawh ka nei bawk si lo wehehehehe.

Kar hla di ngaih a na an lo tih thin hi tunah zet zawng a nat zia ka lo hre ve ta. Daduhin “ Khua hmunah leng mah han bawihte in tawn ni an nghakhleh thin e ” tih hla a sak kha ka ngaihtuah chiang a khua hmun a leng mahin an hmangaihte hmu chak taka an awm anih si chuan kar hla di nei tan zawng ava han nghah hlelh awm dawn tak em! Tunlai khawvel changkangna hmang in in be reng mah ila kan biak a te ber kan hmuh si loh chuan lunglen hi a hnawt bo tak tak thei lo thin.

Zirna avangte, hna avangte in kan tual lenna ram kan chhuah san a lo tul a, kan hmangaih takte nen a hlim tak a kan lenna tlang chu chhuah san a lo nga ta si. In hmangaih leh in thlahlelh em em mah ila loh theih lohna chuan mittui nen min pawt then a mahse rinawm biahthu nen kan la in thlah tal alawm ti in kan han in hnem lungawi chawp ve chu a ni a. Hmalam hun thlir chung in duh thawh taka in kuah in kan han in mangtha ve hnap a. Khang hun te kha auh kir leh theih nise chu a nuam hian ka ring a ni. Tunah zawng kar hla di zun ngai in hun kan hmang mek zawng a ni si a. Lianchhiari pawh kha tunah zawng kei chuan ka dem ta hauh lo mai. Ka ngaihtuah a, a tan kha a lo va na leh zual dawn em a ni kha chuan a hmangaih ber pawh a mangtha hman lo a ni si a.

Khua hmun lohah leng mah ila kan thutiam te vawng reng ila nakinah kan thil tih leh thawhte kan zawh hunah hlim taka nupa a kan in siam theih nan.

He hla hian in hnem mai ang :-

“ Lianchhiar ka dem lo che,

A lo na em  a ni di zun ngaih hi.

Keipawh nangmah iangin,

Vangkhaw hmun lo di zun ngai in. ”ti in.

Ṭanpui tu an awm si lo maw!

                            

(True story based in hei aw. A hmun leh hming te hi tih danglam a ni.)

--Tlanzova.

“ Kolkata khawpui uap em em chuan a ti chau hle a, Guwahati-ah rel an chuan dawn aṭang a amah hruaitu Muani chu a ring zo tawh lo mahse vai ṭawng kawi khat pawh a thiam loh avang leh khawi hmunah nge an awm pawh a hriat loh avangin a zui lo thei si lo. Rilru nuam lo tak leh khingbai tak chuan Muani chu a zui zel a. Hotel changkang leh nuam takah chuan an thleng dun ta a. Muani hi hnan tawh tur a awm a tih avanga zui thla a ni a mahse a hmun an thlen chuan thil dik lo a awm tih a hriat avangin hotel aṭang chuan a tlan bo lo thei lo a ni ”

          Hmingtei hi khawchhak hnaih lam khaw pakhat a piang leh sei lian a ni a. Hmelṭha em em a sawi tur chu ni lo mahse inleng nei rual a nih aṭang chuan inleng a nei ngah thei hla a. Rilru puitling a nih loh avang chuan bumna thangah awkin amah lo rim ve tlut tlut tu chu a zui haw ve tawp a. Hmangaihna dik tak aṭanga chhungkaw din an nih loh avang chuan kum hnih pawh in kawl lo in an in ṭhen leh thuai a. Thingtlangah chuan hmasawn a harsa tih hria in khawpui lam a pem zai a rel ta a. Aizawl khawpui daifem lam deuhah chuan mi in hnuai luahin a khawsa zui ta a. A theih ang ang leh a phak ang tawk tawk hna chu a thawk zel a, a ei khawp leh mamawh chu a thawk chhuak ve mai zel. Nula ni ta si chuan hmel duh leh ngaihzawn rukte chu a nei ve ngei ang le. Kum thum a liam hnu chuan a lo hmel duh ruk ve em em leh amah hmangaihtu ni a a hriat Zuala nen chuan kumtluang atan run hmun len dun zai an rel ta a. Fa pakhat an neih hnu chuan a pasal chuan zu in a ching ta tlat mai. An neih chhun ang ang leh thawh chhuah ang ang chu zu manah a hmang ral zel si. Nu ber tan rilru ava hah dawn tak em! Midang puk chawp renga nun hman ai chuan kum hnih khat lek in hlawh turin Kolkata lamah a hmelhriatte hmelhriat leh chhawng Muani chu a rawn zui thla ve tawp mai a ni.

         

Kolkata khawpui uap em em chuan a ti chau hle a, Guwahati-ah rel an chuan dawn aṭang a amah hruaitu Muani chu a ring zo tawh lo mahse vai ṭawng kawi khat pawh a thiam loh avang leh khawi hmunah nge an awm pawh a hriat loh avangin a zui lo thei si lo. Rilru nuam lo tak leh khingbai tak chuan Muani chu a zui zel a. Hotel changkang leh nuam takah chuan an thleng dun ta a. A rinhlelhna a bo dawn hnaih lamah chuan Muani chuan vaipa pakkhat bia in thil eng eng emaw hi an sawi dun a mahse an in rem thei lo a ni ang Muani chu a thinrim hle a. An in biak dan leh Muani thinrim dan aṭang chuan thil dik lo a thleng dawn a hriatna a nei a. A hlauh em avang chuan pawisa a neih chhun ang ang chu la in a hak lai nen chauh chuan a tlan bo ta ringawt a. Kal na tur pawh hre lo in ni nga lai a vakvai a atan chhun leh zan in awmzia a nei lo a vaihvaihna khua ti sei tu mai a ni si. A pawisa neih ang ang chu a hmang zo tawh si riahna tur zawnga khawlaiah a vah vel lai in Police in lo hmu in Kolkata Mizoram House-ah an hruia a, Calcutta Mizo Walfare leh Kolkata Mizo Student-te an theih ang ang in hma an lak sak a, a thiannu Muani bulah chuan an dah kir leh a. ( An in kar boruak engmah a hrilh loh avanga dah kir leh an ni ). Ngaihṭha takin an kalsan a, ṭha takin an awm turah an ngai a. Hnate a thawk tura an ngaih lai chuan amahah hlauhthawnna chuan a rawn man leh a, a tlan bo leh ta a. ( A ṭhiannu Muani hian alo hau deuh a ni awm e ). Police bawk chuan lo man leh in mibo dahna hmunah an dah ta a. Kar hnih a liam a amah rawn ngaihsak tu an awm loh avang chuan mibo dahna aṭang chuan Bengal Woman Organisation chuan la in an enkawl zui ta a. A awm tirh chuan nuam ti viau mahse hun a liama Mizoram ngaihna chuan amah ah lunglenna a rawn thlen a, chaw pawh ei duh lo in a nun a hmang chho a. BWO ho chuan tihngaihna an hriat tak loh avang chuan Calcutta Mizo Christian Service Secretery Pu Rinpuia chu an be ta ringawt a. An thusawi leh sak tu tur mizo tir turin an ngen a, an ngen ang chuan mipa pathum an va kal a. Hmingtein a mizo pui hmel a hmuh chuan a lawm hle a, hlim takin an in kawm a. A sawi ngun ber chu Mizorama haw a a pasal leh a fa bula hun hman thuai thuai a ni. A kal a te chuan tihtheih an neih loh avang chuan ṭha taka lo awm tur leh a hma thei ang bera Mizoram a haw theih nan theihtawp an chhuah pui tur thu hrilh in an haw san ta a. Ṭha takin a awm turah an ngai a an in thlah liam a ni si a mahse amahah lunglenna chu a reh thei si lo. Mizoram thleng thei tawh dawn lo a a in hriat avang chuan bathroom-ah a nunna chu hrui hrual hmangin a la ta a ni. A ṭul ang ang te chu Kolkata-a mizo awm ten an buaipuia. Mizoram lam pawh biak pawh nghal ni in, a pasalin ruang thawn hawnna man tur a neih loh avang chuan lainattu pawh nei mang lo in Kolkata-a Christian thlanmualah a ruang chu vui liam a ni ta a ni.

          Mizo mipuite kan harh a hun tawh a ni, sum kan mamawh avang hian kan hriat chian loh hmunah hna thawh tur a awm ti a sawi tu an awm avangin kan zui thla ringawt zel a hei hi a ṭha lo. Human trafficking hi a hluar thar leh hle a kan in ven a pawimawh em em a ni.

KA ṬHIANPA

Khaw chhe tak hnuai ah ka nihliap a ruk a ka chhuan em em chu khum chungin ka kal hnak hnak a.Ruah lah chu a sur tam phian a, tek lah chuan LED flash light a hmang emaw le tih turin a phe eng zut zut mai bawk. Ka thianpa chuan ‘eng vang kher kher nge maw hetiang khaw chhe lutuk hnuai ah min han koh kher le? ti in ner nung chungin ka kal ta zel a. An in kawt ka thlenga, nidang a ka tih thin dan ang bawkin kawngka pawh kik lem chuang lo chuan ka lut tlang leh a. Ka thianpa duh tak chu a lukawlh tul nen chuan a mutna atang chuan min rawn nuih suk peih tawk a, ka thianpa ka sawi hi Rintea a ni. Cancer  vangin khumah chau takin a mu mek a mahse chu aia rapthlak thawnthu chu ka thianpa nunah hian a in phum ru tih reng ka lo hre si lo.

Engtin nge min hrilh tan tak kha le? Tiang deuh hian ni ta in ka hria. Hmangaihna hripui chuan cancer ai hian min zemna zawk a nih hi tiin. Shillong-a lehkha a zirlaiin a hmangaih tak nen chuan an lo in tawng a, chu tih lai chuan pawl sawm pahnih an zirlai a ni. Cherrapunji biahthu thleng in an lo in tiam ve thlip thlep tawh asin le. Suang tuahna ah te pawh chuan chhungkua dinin an lo in beng bel ve dim diam tawh mahna. A thlalak ka en atang chuan suangtuahna pawh tibuai thei tak tur hmel chu a pu a. Hetiang ang Lanu hi engtin nge ka thianpa hian a lo tawn thei le ti in ka ngaihtuah mai mai a. Shakespear-a thu leh hla a mipakhat “Hmeichhe hmeltha leh rinawmna chu khawizu hmeha chini chhawp anga in hmeh lo a ni” a tih ang deuh in chu a hmangaih,Jenny-i pawh chu ka thianpa tan chuan Hamlet-a vaina chem a tur lo tat tu tlukin a huat thla la a ni tih chu a sawi zawng pawh chuan a hmel ah chuan a langthei a ni.

Hmangaihna hi a mit a del a ni lova, a thil hmuhte a ngai pawimawh lo mai zawk a ni tih hi ka thianpa thu lak dan a ni a. Jenny-i chu ka thianpa bulah a awm chuan a be tha in a thla hlelh ve em em a mahse an in hmuh loh deuh hlek chuan a reh hmak zel mai bawk si. Tum khat pawh Sunday niin an inah len a tum tih ka thianpa chuan a hrilha,Jenny-I chuan inah a awm loh tur thu alo hrilh a mahse a rinhlelh rukna thinlung chuan a tur chhuak a, an inah a va kal chuan a suang tuah phak bakin thil a thleng ta. A hmangaih ina awm lo tur ang a in sawi kha inah, an inah ngei chuan tlangval dang nen athu in hlim taka awm a va hmu a nih chu! Ka thianpa tan chuan a na ngei ang le. Ka thianpa zak zum ve tak hawihai tur chu ka suang tuah pawhin ka khawngaih lutuk tlat. Engvang in nge hmangaihtute hi hmangaih an nih loh thin le? Chu a thutpui chu a bialpa a nih leh nih loh pawh zu zawt chhuak ngam lova, ka cousin a tia lawm tih tan in a tang tlat mawle. Kan mizia hi a va lo in ang lo tak em. A hmangaih a, a hmangaih chuan a hmangaih ve silo. Tiang em em a mihring beidawng hi ka hmu ngai lo. A mit mengte chu a nung lova, a khap mang bawk hek lo. Chu ka thianpa chu a thih dawn a ruai ah khan a nun kha he khawvel ah hian a cheng tawh mawlh lo.

Chiangkuang lo deuh a ni leh ni lo in in kar ah an awm reng chung chuan a be tha reng tho si a, beiseina neihna khawp erawh a ni hauh si lo mahse beiseina a nei lui tlat si. Ka thianpa rilru kha a lo va han tha tak em ka tluk lo tak zet a ni. A hrisel tawh loh sa nak a lai in a taksa chu a tla duak duak hi a ni ber mai.

A cancer tih a hriat tirh hian Jenny-i chu hrilh nge tha ang a, hrilh loh tha zawk ang ti in a in ngaih tuah nasa hle a. A tuarna lutuk ang a, a taksa in a tawrh phah ang tih vang pawh in a hrilh hreh ve ngei ang le. A tap ang a, dam a duh bik loh zia in a chhan ngei pawh a ring ang. Mahse hrilh tum a,a va phone chuan a pickup duh ta tlat lo, vawi tam a call nawn a mahse chhangtu  an awm si lo. A beidawn hnu lamah chuan a hmangaih em em hnen atang chuan message a dawng ta nawlh mai. A thil dawn a thu in ziak chu ka thianpa tan chuan a va han na dawn tak em “Hmangaih tlak ka ni tawh lo, bialpa dang ka nei tawh min rawn call tawh suh” . He message hi ka va kal zana a dawn chu a ni a, chuvang chu a nia hman hmawh taka min koh. Ka khawngaih lutuk chuan “Hmeichhia hi ka hmangaih ve ngai lo ang” ka ti a. Nui suk pah chuan ani chuan “Hmangaih neih loh a hringnun te zawng, hmangaih neih pawh in hringnun hi a rei lo a nia,a rei awm lo em mai” tiin min chhang a.

A hnu kar hnih a liam vel tih chuan ka thian a hmangaih hnen atang a hmangaihna dawng lo chuan min boral san ta a. Ka thianpa hun hnu hnung chu ka ngaih paimawh em avang chuan ka va kal ve a. A hmangaihna thawnthu hre lo nu tam tak chu a kuang chungah chuan an tap tliar tliar a. Kei chu ka tap ve lo,la ngai in ui hle mahila, ka lawm a ni. Ka thianpa tan kha chuan he khawvel hi channa ram a ni tlat a. Hmangaih tu tawng lo nun chu a ruak a, hlimna chhan tur an nei ve tlat lo.

Jenny a hun hnu hnungah pang par bawr khat pawh hlan turin a phut lo che a sin, i nun tha taka I hman theih nan duhsakna erawh van Pathian hnen atang khian a ngen sak zawk che a sin. Amah avang in nui hmelpu lo mahla, mi dang vang a i nui hmel hmuh kha a duh a ni. Kei, a thianpa engmah ni lo hnenah a chanchin alo sawi kher hi chu a pawi khawp mai. A tawp berah chuan keima lam atang ve thungi n aw “Hmangaihna hi lo uan pui tawh suh ang che”.Ka thianpa tan he thu hi ka hlan e. Rinte thlamuang takin chawl ang che.

BAWNG HNUTE NO KHAT.

                            

           Howard-a chu mipa naupang ṭhang duang tak mai a ni a, chhungte belh em em tur a neih loh avangin a sikul kalna tur chu aman a thawk chhuak mai ṭhin a. Tuk khat chu ni danga a tih ṭhin dan ang in chawhmeh chu a zuar kual leh a. A sum thawh chhuah te chu a rilṭam tih reh nan hman chak hle mahse sikul fee pek a ngaih avangin a hmang phal lo a, amah lah a ril a ṭam bawk si. Sikul fee a pek loh chuan sikul a chawlhsan a ngai si a, pawisa chu hmang lo chuan in pakhatah thil ei tur dil tawp chu a rilruk ta a. In chu a kik a, hmeichhe tleirawl pakhat hian kawng chu rawn hawngin enge a duh tih hi a lo zawt a. Howard-a chuan tui a in thei ang em ti in a lo dil a. Chu hmeichhe thleirawl chuan Howard-a chu a ril a ṭam tih hria in bawng hnute no khat hi in atan a lo pe a. Tu ti takin a in zawh hnu chuan Howard-a chuan hmeichhe tleirawl hnenah chuan engzat nge a bawng hnute in man chu a zawt a, tleirawl chuan a thlawn a nih kha, ka nu in thinlung taka thil in pek in engmah dil let ngai suh ti in min zirtir a, engmah a ngai lo e tiin alo chhang a. Howard-a chuan lawmthu sawi pah chuan a kalsan ta a. A thil in avang chuan chak ta sawt in a in hria a, Pathian hnenah lawmthu sawi in a zirna ah theihtawp a chhuah tur thu a tiam nghal a.

          Kum sarih a liam hnu chuan, kha tleirawl kha natna khirh tak mai a vei ta tlat mai a an awmna chu thingtlang anih avangin duh ang a in enkawlna tur a hmu ṭha lo a, doctor-ten an rin thu a an enkawl avang chuan a chau hle a, a neih sum pawh a hmang zo deuh vek tawh a. Doctor-te an beidawn avang chuan khawpui lamah kal mai turin an ti a, an thu rawn ang chuan a neih zawng zawng hmangin khawpui chu a pan ta tawp a. Hospital ah admit a ni a, amah enkawl turin Dr. Howard Kelly chu ruat a ni bawk a. A dam lo rawn kalna khaw hming a hriat chuan a beng a verh hle a, a mah lo ṭanpuitu kha a hriat mial takin zawh a rilruk a, dam lo hmu tur chuan a kal nghal a. A dam lo a hmuh chuan kum sarih liam ta a amah lo puitu tleirawl kha a ni tih a hre nghal a. A enkawl uluk bik in harsatna a neih hlek in a buaipui em em ringawt mai a ni. Dr. Kelly-a in pekna a zarah dam lo chuan that lam a pan zel in, thla tam a liam hnu chuan dam varin damdawiin chu a chhuah san thei dawn ta. Dr. Kelly-a chuan an business officer hnenah chuan a dam lo bill zawng zawng chu a hnenah pe turin a hrilh a. Bill a dawn hnu chuan a sir kilah thu tlem te hi a ziak a, a damlo chu a pe ta a. A in enkawlna ah pawisa a hmang zo vek tawh si a lungngai takin bill chu an en a, Dr. Kelly-a thil ziah a vang chuan a mittui a dang thei lo mahse lungngaihna mittui ni lo in lawmna mittui zawk a ni. A thu in ziak chu hei hi a ni, “I bill zawng zawng hi bawng hnute no khat in a pe tlak vek tawh e” tih hi.

          Kan hma hunah enge thleng dawn a enge kan tawh dawn kan hre lo a chuvang chuan tanpui ngai kan hmuh in ka tih ve theih thil anih phawt chuan tanpui zel hi kan tih tur a ni. Christian kan nih mai bakah mizo kan nih angin ka tih makmawh a ni si a. YMA Motto zingah pakhat “ Tanpui ngaite tanpui ” tih hi hre reng in hring nun hmang turin duhsakna ka hlan a che u.